भारताचे मुख्य निवडणूक आयुक्त – राजीव कुमार हे भारताचे २५ वे मुख्य निवडणूक आयुक्त आहेत. त्यांनी 15 मे 2022 रोजी सीईसी पदाचा कार्यभार स्वीकारला आणि 24 व्या सीईसी श्री सुशील चंद्रा यांच्यानंतर त्यांनी पदभार स्वीकारला.
मुख्य निवडणूक आयुक्त हे भारताच्या निवडणूक आयोगाचे प्रमुख असतात. भारताचा निवडणूक आयोग केंद्र आणि राज्य विधानसभेसाठी आणि राष्ट्रपती आणि उपराष्ट्रपतींच्या निवडणुका घेतो. कलम ३२४ भारतीय निवडणूक आयोगाचे अधिकार आणि कार्ये सूचीबद्ध करते. मुख्य निवडणूक आयुक्तांची नियुक्ती राष्ट्रपतीद्वारे केली जाते आणि त्यांना फक्त लोकसभा आणि राज्यसभा सदस्यांपैकी ⅔ एकत्र मतदान करता येते.
- मुख्य निवडणूक आयोगाचे वेतन सर्वोच्च न्यायालयाच्या न्यायाधीशांइतकेच आहे, जे दरमहा अडीच लाखांच्या आसपास आहे.
- भारताच्या मुख्य निवडणूक आयुक्तांचा कार्यकाळ 6 वर्षे किंवा 65 वर्षे, यापैकी जो आधी असेल तो असतो.
- भारताचे मुख्य निवडणूक आयुक्त (CEC) हे सहसा भारतीय नागरी सेवेचे सदस्य असतात आणि मुख्यतः भारतीय प्रशासकीय सेवेतील असतात.
भारताच्या मुख्य निवडणूक आयुक्तांची यादी
भारताचे मुख्य निवडणूक आयुक्त कार्यकाळ
सुकुमार सेन – 21 मार्च 1950 – 19 डिसेंबर 1958
कल्याण सुंदरम – 20 डिसेंबर 1958 – 30 सप्टेंबर 1967
एसपी सेन वर्मा – 1 ऑक्टोबर 1967 – 30 सप्टेंबर 1972
नागेंद्र सिंग – 1 ऑक्टोबर 1972 – 6 फेब्रुवारी 1973
टी. स्वामिनाथन – ७ फेब्रुवारी १९७३ – १७ जून १९७७
एस.एल. शकधर – 18 जून 1977 – 17 जून 1982
आरके त्रिवेदी -18 जून 1982 – 31 डिसेंबर 1985
आरव्हीएस पेरी शास्त्री – 1 जानेवारी 1986 – 25 नोव्हेंबर 1990
व्ही.एस. रमादेवी – 26 नोव्हेंबर 1990 – 11 डिसेंबर 1990
टीएन शेषन – 12 डिसेंबर 1990 – 11 डिसेंबर 1996
एमएस गिल – 12 डिसेंबर 1996 – 13 जून 2001
जेम्स मायकेल लिंगडोह – 14 जून 2001 – 7 फेब्रुवारी 2004
टीएस कृष्णमूर्ती – 8 फेब्रुवारी 2004 – 15 मे 2005
बीबी टंडन – 16 मे 2005 – 29 जून 2006
एन. गोपालस्वामी – 30 जून 2006 – 20 एप्रिल 2009
नवीन चावला – 21 एप्रिल 2009 – 29 जुलै 2010
एस वाय कुरैशी – 30 जुलै 2010 – 10 जून 2012
वि.सं. संपत – 11 जून 2012 – 15 जानेवारी 2015
हरिशंकर ब्रह्मा – 16 जानेवारी 2015 – 18 एप्रिल 2015
नसीम झैदी – 19 एप्रिल 2015 – 5 जुलै 2017
अचल कुमार ज्योती – 6 जुलै 2017 – 22 जानेवारी 2018
ओम प्रकाश रावत – 23 जानेवारी 2018 – 1 डिसेंबर 2018
सुनील अरोरा – 2 डिसेंबर 2018 – 12 एप्रिल 2021
सुशील चंद्र – 13 एप्रिल 2021 – पदावर
निवडणूक आयुक्त- ठळक मुद्दे
- व्ही. एस. रमादेवी या भारताच्या मुख्य निवडणूक आयुक्त झालेल्या पहिल्या महिला होत्या.
- राज्य निवडणूक आयुक्तांची नियुक्ती राज्यपाल करतात.
भारत निवडणूक आयोग
- भारतीय निवडणूक आयोग ही एक स्वायत्त घटनात्मक संस्था आहे जी राष्ट्रीय, राज्य आणि जिल्हा स्तरावर निवडणुका घेण्यास जबाबदार आहे.
- भारतीय निवडणूक आयोगाच्या अधिकारांची व्याख्या घटनेच्या कलम ३२४ मध्ये करण्यात आली आहे. निवडणूक आयोगाची स्थापना 1950 मध्ये झाली.
- आयोगाचे सचिवालय नवी दिल्ली येथे आहे. ज्यात निवडणूक आयुक्त, उपनिवडणूक आयुक्त (सामान्यतः IAS अधिकारी) महासंचालक, प्रधान सचिव, सचिव आणि अंडर सेक्रेटरी यांचा समावेश होतो.